آشنایی با مرکز تأیید صلاحیت ایران

مرکز تایید صلاحیت ایران سازمانی است که مستقیما زیر نظر سازمان ملی استاندارد در حال فعالیت است. با توجه به نیاز در حفظ ارتباط جهانی، و منافع دولت جمهوری اسلامی ایران در زمینه تجارت و بازرگانی، دولت ایران با تصویب اجلاس شورای عالی استاندارد در سال‌های ۷۴-۷۵ مسئولیت ارزیابی و تایید صلاحیت نهادهای ارزیابی و تطبیق را به موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران واگذار کرد. بعد از آن طبق تشخیص نیاز به ایجاد یک سیستم مستقل و بی‌طرفانه برای ارائه خدمات تایید صلاحیت، مرکز تایید صلاحیت ایران که در ابتدا نام آن “نظام تایید صلاحیت ایران IAS” بود در سال ۱۳۷۵ تاسیس شد.

این سازمان در ۱۷امین اجلاس مشترک بین IAF و ILAC در سال ۸۲ در کشور اسلواکی، تفاهم نامه‌ای (MOU) با مجمع جهانی تایید ممیزی ایزو IAF به امضا رسانید و عضو این مجمع شد. در سال ۸۴ نیز این سازمان عضو مجامع PAC و ILAC شد و اعتبارنامه این سازمان به امضای موافقت نامه شناسایی چندجانبه MLA و MRA درآمد.

تغییر ساختار سازمان

به دنبال تصویب نامه شماره ۱۰۹۱۲۴/ ت ۴۳۱۸۰ ک به تاریخ مرداد ۱۳۸۸ توسط کمیسیون امور زیربنایی دولت، موضوع اصل ۱۳۸ قانون اساس و آئین نامه اجرایی ماده ۳۳ با نظر به استانداردهای بین المللی، تغییر کرد. در سال ۸۹ این سازمان به مرکز تایید صلاحیت ایران تغییر نام داده شد و از آن به بعد به عنوان یک سازمان مستقل اداره شد. این نهاد اعتباردهی موظف به تایید صلاحیت موسسه‌های ارزیابی و تطبیق است. تمام فعالیت‌های اعتباربخشی در مرکز تایید صلاحیت ایران انجام می‌گیرد. از آنجایی که این سازمان به عنوان یک مجموعه مستقل زیر نظر سازمان استاندارد جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند، روسای آن به صورت دوره‌های ۴ ساله برگزیده می‌شوند.

چارت سازمانی مرکز تایید صلاحیت ایران

نمودار سازمانی مرکز تایید صلاحیت ایران به صورت زیر می‌باشد:

اهداف این سازمان

اهداف مرکز تایید صلاحیت ایران طبق قانون سازمان به شکل زیر است:

1. ایجاد و برقراری یک ساختار مناسب همگام با ضوابط و الزامات ملی و جهانی است، به منظور اجرای بهینه وظایف مربوطه، عضویت در مجامع جهانی LAF و ILAC و APAC و امضای ترتیبات شناسایی‌های دو جانبه و چند جانبه با نهادهای تایید صلاحیت سایر کشورهای جهان
2. تایید صلاحیت نهادهای ارزیابی و تطبیق با اعتبار جهانی در داخل و خارج در اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های آزمایشگاه‌های آزمون و کالیبراسیون، نهادهای ارائه دهنده خدمات بازرسی و نهادهای ارائه گواهی برای محصولات، افراد و سیستم‌های مدیریتی
3. بهبود قابلیت اعتماد کلی طرفین درون و برون مرزی در خصوص صحت فعالیت‌های ارزیابی
4. پیشگیری از خروج ارز در زمینه گرفتن گواهی و تایید صلاحیت، و ارز آوری برای کشور در قبال صدور تاییدیه صلاحیت برای نهادهای ارزیابی و تطبیق بین المللی

وظایف مرکز تایید صلاحیت ایران

از جمله وظایف مرکز تایید صلاحیت ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اجرای مصوبات و قوانین مربوطه مانند بند ۷ آیین نامه اجرایی ماده ۳۳ قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی و اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از طریق واگذاری بخشی از تصدی‌های دولت به نهادهای تایید صلاحیت مجموعه‌های ارزیابی و تطبیق مانند نهادهای زیر:
   • نهادهای گواهی کننده سیستم‌های مدیریتی بر اساس استانداردهای سری ISO/IEC17021
   • آزمایشگاه‌های آزمون و کالیبراسیون بر اساس استانداردهای ISO/IEC 17025 و دستورات و ضوابط
   • نهادهای بازرسی کننده بر اساس استاندارد ISO/IEC 17020 و قانون مربوطه
   • نهادهای گواهی کننده محصولات بر اساس استانداردهای ISO/IEC 17065
   • نهادهای گواهی کننده افراد بر اساس استانداردهای ISO/IEC 17024
   • آزمایشگاه‌های ارائه دهنده آزمون کفایت تخصصی براساس استاندارد ISO/IEC17043
   • آزمایشگاه‌های تشخیص طبی بر اساس استانداردهای ISO/IEC17043
   • تهیه کنندگان مواد مرجع بر اساس ISO 17034
2. انجام تحقیق و به روز رسانی اطلاعات و مدارک از داخل و خارج کشور در رابطه با مقررات و ضوابط فعالیت‌های تایید صلاحیت و ارزیابی و تطبیق و تحلیل کردن این موارد برای استفاده در بازنگری مقررات و ضوابط مربوط. همچنین طراحی، مستندسازی، استقرار نظام مدیریتی لازم در مرکز تایید صلاحیت ایران طبق قانون استانداردهای جهانی ISO/IEC 17011 و مقررات بین المللی
3. مشارکت و همکاری در تهیه و بازنگری استانداردهای مورد نیاز مرتبط با حوزه فعالیت تایید صلاحیت نهادهای ارزیابی و تطبیق به وسیله تحلیل اطلاعات و مدرک‌های جمع شده
4. فراهم سازی زیر ساخت لازم در راستای عضویت در مجامع جهانی مربوطه و ترتیبات بین المللی شناسایی چند جانبه و متقابل MLA و MRA از طریق ایجاد و حفظ رابطه، همکاری، هماهنگی با سازمان‌های جهانی، منطقه‌ای و ملی دیگر کشورهایی که در زمینه‌های مختلف تایید صلاحیت فعال هستند
5. همکاری با نهادهای تایید صلاحیت دیگر کشورها برای کسب تجربه و مبادله اطلاعات به دست آمده در امور اجرایی
6. انجام فعالیت اطلاع رسانی در مورد قوانین و ضوابط و دیگر موضوع‌های مربوط به تایید صلاحیت نهادهای ارزیابی و تطبیق درج شده در بند اول به روش‌هایی مانند برگزاری سمینار و دوره‌های آموزشی و انتشار مطالب تخصصی
7. مرکز تایید صلاحیت ایران قادر است به اظهار نظر در مورد پیش نویس‌های ضوابط و استانداردهای جهانی در زمینه‌های مربوط به تایید صلاحیت و همینطور شرکت در جلسه‌های مجمع‌ها و سازمان‌های بین المللی جهت مشارکت در بازنگری قوانین و استاندارد بین المللی مربوطه
8. استفاده از متخصصان ارزیابی، کارشناسان و متخصصانی فنی خارج از سازمان برای امور مختلف بعد از تایید آنها توسط مرکز تایید صلاحیت ایران با رعایت قوانین ملی و جهانی نسبت به نیاز خود
9. انجام نیاز سنجی‌های آموزشی همه کارمندان و کارکنان حاضر در مرکز تایید صلاحیت ایران برای ارائه آموزش‌های مرتبط با قوانین

نهادهای گواهی کننده محصول و سیستم مدیریتی

متقاضیانی که درخواست تایید صلاحیت در زمینه صدور گواهی دارند، ابتدا باید دارای موجودیت حقوقی رسمی ثبت شده به عنوان یک نهاد گواهی کننده باشند و موضوع فعالیت مرتبط داشته باشند. سپس با استقرار استاندارد ISO/IEC 17021 و تکمیل فرآیند صدور گواهی سیستم‌های مدیریت مانند استانداردهای ISO9001 و ISO14001 و ISO 22000 و ISO 50001 و ISO 3834 ، باید نسبت به ارائه درخواست به مرکز تایید صلاحیت ایران اقدام کنند.

نهادهای گواهی کننده سیستم مدیریت و محصول متقاضی تایید صلاحیت باید قبل از ارسال درخواست خود، موارد زیر را مطالعه کنند:

• راهنمای درخواست به شماره NACI-G05
• تکالیف و مقررات مرکز تایید صلاحیت ایران مطابق با استاندارد ISO/IEC17011
• فرم جدول هزینه خدمات ارزیابی و تایید صلاحیت مرکز به شماره NACI-F158
• فرم پرسشنامه تایید صلاحیت به شماره NACI-F138
• فرم چک لیست به شماره NACI-F168 و یا NACI-F143
• شیوه برخورد مرکز تایید صلاحیت ایران در رابطه با این نهادها

نهادهای گواهی کننده محصول و سیستم مدیریت بعد از مطالعه موارد بالا، در صورت تمایل برای درخواست تاییدیه، برای اثبات فعالیت و همچنین وابسته نبودن به ارگان خاص و اعلام بیطرفی، نسبت به کامل کردن و فرستادن فرم‌های مربوطه اقدام کنند.

فرم‌های مورد نیاز

• یک نسخه از اساسنامه و آگهی رسمی ثبت شرکت
• یک نسخه از نظام نامه
• فرم چک لیست تکمیل شده
• نمودار سازمانی نهاد
• هرگونه مدرک و مستندات که نشانه انجام کامل فرآیند ارزیابی و تطبیق و صدور گواهی بر اساس استاندارد تایید صلاحیت مربوط به متقاضی باشد
• لیست تمامی مدرک‌ها و مستندات
• لیست ممیزین چه تمام وقت چه پاره وقت، بازرس‌ها و یا کارشناسان آزمایشگاه، کارمندان کلیدی که دارای مقام هستند با ذکر رده فعالیت و تخصص آن‌ها

تبصره: لزوم داشتن سابقه کافی در رابطه با انجام ممیزی، تصمیم گیری و صدور گواهی سیستم مدیریتی بر اساس استاندارد مربوط توسط موسسه گواهی کننده ضروری است

تبصره ۲ :لازم به عنوان است که بعد از ارسال مدارک ذکر شده توسط متقاضی، فرآیند تایید صلاحیت مطابق با قوانین ملی و بین المللی انجام خواهد گرفت.

سخن پایانی

مرکز تایید صلاحیت ایران با عضویت در مجامع بین المللی با هدف جلوگیری از خروج ارز و ارز آوری به وسیله صدور گواهی تاییدیه برای محصولات کشورهای دیگر تاسیس شد و تاکنون طبق استانداردهای مربوطه پیش رفته. هرچند وجود تحریم‌های بین المللی در سال‌های اخیر باعث کمتر شدن این میزان تقاضا گردیده، ولی با این حال صدور گواهینامه ایزو برای تمامی محصولات داخلی توسط این سازمان انجام می‌شود.